Żadni rodzice nie są odosobnieni w zmaganiach z płaczem swego nowo narodzonego dziecka. I to bez względu na to, które to dziecko. Każde jest bowiem inne — jedne płaczą więcej, inne mniej; jedne głośniej, inne ciszej. Płacz towarzyszy jednak rozwojowi bezsprzecznie. Dlaczego niemowlę płacze? Jak rozpoznać rodzaje płaczu i jak odpowiednio reagować? Dlaczego właściwie płacz, a nie na przykład śmiech, jest sygnałem, że coś się dzieje?
Wszystkie dzieci od urodzenia płaczą, sprawiając, że dorosły od razu się niepokoi. Niestety wielu rodzicom brak intuicji lub nie mają oni doświadczenia w uspokajaniu maluszka i nie wiedzą, dlaczego niemowlę płacze. Często, nie dość, że ciężko zrozumieć, o co niemowlakowi chodzi, to jeszcze zestresowani, zmęczeni lub świeżo upieczeni rodzice nieprawidłowo interpretują łzy ich pociechy. To doprowadza do głośniejszego płaczu i wzrostu napięcia. Tak błędne koło się zamyka.
Aby z sukcesem uspokoić maluszka, najpierw warto poznać przyczynę jego łez.
Przede wszystkim płacz zdrowego niemowlęcia wyraża:
- zmęczenie
- głód lub przejedzenie
- nadmiar bodźców
- nadmierne pobudzenie
- ból (np. brzuszka) lub gazy
- ruchy jelit
- potrzebę zmiany (wrażeń, otoczenia)
- niewygodę
- dyskomfort termiczny (przegrzanie lub wyziębienie)
- potrzebę bliskości (przytulenia, pogłaskania, wzięcia na ręce, lekkiego poklepania).
Zobacz: Dlaczego dotyk ma znaczenie?
Płacz zdrowego dziecka nie jest natomiast oznaką:
- złości
- smutku
- chęci zemsty
- złośliwości
- uczucia porzucenia
- strachu przed ciemnością
- niechęci do łóżeczka
- braku uczuć do rodziców/rodzeństwa.
Jak rozpoznać przyczynę płaczu niemowlęcia?
Znając powody płaczu zdrowego maluszka, warto przyjrzeć się zachowaniom towarzyszącym jego łzom oraz wydawanym dźwiękom. Istnieje szereg wskazówek, po których można zrozumieć, dlaczego niemowlę płacze. Warto jednak najpierw przyjrzeć się podstawowym odgłosom klasyfikowanym jako płacz.
Przez pierwsze miesiące życia dzieci wydają bowiem z siebie tylko 3 różniące się od siebie dźwięki towarzyszące łzom. Dzielimy je na:
- pojękiwanie (łagodne grymaszenie) — nie wygląda ono na objaw niezadowolenia, a raczej potrzebę czegoś;
- płacz (silny okrzyk) — wyraz natychmiastowej potrzeby znalezienia się w centrum uwagi;
- wrzask — przenikliwy, nieznośny i przeszywający krzyk.
Poniższa tabelka w prosty sposób prezentuje, jak rozpoznać, dlaczego niemowlę płacze.
| Przyczyna płaczu | Rodzaj płaczu | Zachowania towarzyszące |
| zmęczenie (przemęczenie) | początkowo nieregularne zawodzenie, które przechodzi w tzw. płacz przemęczeniowy (czyli naprzemienne krótkie oddechy z dłuższymi chwilami płaczu); bez reakcji rodzica/opiekuna maluszek w końcu zasypia | mruganie (przy przemęczeniu — oczy szeroko otwarte, jakby zastygłe) ziewanie wyginanie kręgosłupa ruchy główki z boku na bok kopanie i chaotyczne ruchy chwytanie uszu i drapanie policzków czerwone, przekrwione oczy |
| głód | pokasływanie przechodzące w rytmiczny płacz | skręt szyi i wyciąganie główki w tył z otwartą buzią ściągnięte usta język zaokrąglony po bokach podnoszenie dłoni do buzi z próbami ssania |
| przejedzenie | marudzenie po karmieniu przechodzące w płacz | plucie |
| nadmiar bodźców | płacz przypominający ten z przemęczenia — długi i intensywny | odwracanie główki od światła brak reakcji na zachęty do zabawy chaotyczne ruchy rączek i nóżek |
| ból/gazy | nagły, gwałtowny i bardzo głośny płacz, bez żadnych zapowiedzi lub poprzedzony sapnięciami; wstrzymywanie oddechu między kolejnymi zanoszeniami się | usztywnienie ciała podciąganie nóżek do klatki piersiowej nieskoordynowane ruchy rąk niezbyt intensywne drżenie ramion pomarszczona z bólu i płaczu twarz (czasem grymas przypominający uśmiech) język wywinięty ku górze, bez odruchu ssania |
| ruchy jelit | chrząkanie lub płacz w trakcie karmienia | przerywanie karmienia ruchy wijące całego ciała grymas twarzy przypominający uśmiech |
| potrzeba zmiany (wrażeń, otoczenia) | początkowy wyraz irytacji przechodzi w kapryśne marudzenie z lejącymi się łzami | odwracanie się od otoczenia i pokazywanych przedmiotów zabawa własnymi paluszkami |
| potrzeba przytulenia | kwilenie podobne do miauczenia kota, które cichnie po wzięciu maluszka na ręce | rozglądanie się wodzenie wzrokiem za opiekunem |
| chłód | głośny płacz połączony z drżeniem dolnej wargi | gęsia skórka chłodne kończyny lekko sinawa skóra sinawe usta |
| przegrzanie | marudzenie podobne do zadyszki — ignorowane po ok. 5 minutach przechodzi w regularny płacz | zadyszka zamiast regularnego oddechu wypieki na twarzy spocone, gorące ciało |
Sytuacje w ciągu dnia, kiedy niemowlę płacze
Przyczyny płaczu niemowlaka z czasem daje się skojarzyć z rytmem dnia. Łatwo bowiem zauważyć, że maluszek płacze w określonych okolicznościach, o określonym czasie. Aby rozróżnić rodzaj płaczu, warto zatem zastanowić się, w jakim momencie malec zaczyna płakać — po obudzeniu czy po karmieniu? Po kąpieli, a może po zabawie? A może wydarzyło się danego dnia coś innego niż zwykle? Może maluszek rozpoczął kolejny etap rozwoju, nabył nową umiejętność, np. próbuje przewracać się na brzuszek? Zmiany rozwojowe miewają istotny wpływ na zachowanie czy usposobienie dziecka.
Dlaczego niemowlę płacze w ciągu dnia:
- przed karmieniem — przede wszystkim z głodu, ale także z pragnienia lub zniecierpliwienia;
- podczas karmienia — przyczyną może być zbyt szybki lub zbyt wolny wypływ mleka, a także dziwny smak pokarmu oraz refluks żołądkowo-przełykowy;
- po karmieniu — prawdopodobnie maluszek jest nadal głodny, może też okazywać potrzebę odbicia lub dalszego ssania (bez jedzenia); płacz po karmieniu może być też objawem alergii bądź refluksu.
Inne okoliczności płaczu niemowlaka
Oprócz pory dnia na płacz maluszka mają wpływ także:
- środowisko — wydarzenia w najbliższym otoczeniu (mieszkaniu, pokoju). Nagłe dźwięki lub bodźce — domofon, szczekanie psa, śmiech. Nawet nieistotne dla dorosłego wydarzenie może mieć wpływ na reakcję dziecka, wyprowadzając je z równowagi lub przestraszając. Tak działać mogą chociażby silne zapachy (z kuchni, z zewnątrz, perfumy obcej osoby), jak i przeciąg. Można brać prawie wszystko pod uwagę;
- opiekun — niemowlę bezbłędnie wyczuwa uczucia rodzica lub osoby opiekującej się nim, do tego przejmuje je. Jeśli dorosły jest zaniepokojony, zdenerwowany, zniecierpliwiony, smutny lub rozdrażniony — maluszek zareaguje podobnie, ale odzwierciedlając dane uczucie płaczem. Dlatego, chociaż nie zawsze to możliwe, osoba zajmująca się dzieckiem powinna być opanowana, spokojna i pewna siebie. Pomaga również przemawianie do maluszka miłym, ciepłym głosem.
Czemu płacz, a nie śmiech?
Dziecko rodzi się z odruchem płaczu. Podczas akcji porodowej wyczekujemy go jako sygnału, że maluszek pojawił się na świecie i wszystko w porządku. Płacz wiąże się z fizjologią, dlatego przychodzi o wiele łatwiej niż śmiech. Płakanie wymaga mniejszej koordynacji, będąc jednym ciągłym dźwiękiem, przedłużanym i podnoszonym z wydechu, w miarę potrzeby. Śmiech jest z kolei serią krótkich i skoordynowanych dźwięków, przez co maluszek uczy się go z czasem.
Przydatne artykuły związane z tematem
Podstawy dobrego usypiania niemowlaka
Jak wyciszyć dziecko przed snem?
Źródła:
Hogg T., Blau M., Język niemowląt, Świat Książki, Warszawa 2012 [recenzja tutaj].
Karp H., Najszczęśliwsze niemowlę w okolicy, Mamania, 2012.
Komentarze
Prześlij komentarz