Objawy i przyczyny zaburzeń miofunkcjonalnych

Mioterapia to przede wszystkim usprawnianie mięśni mimicznych, dążące do przeciwdziałania zaburzeniom układu oralnego (profilaktyka) oraz usuwania powstałych już wad. Terapia miofunkcjonalna pomaga zatem skorygować nieprawidłową pracę mięśni języka, ust oraz gardła. Jest to popularna forma oddziaływań logopedycznych. Pełna diagnoza pod kątem tej terapii wymaga jednak zaangażowania też innych specjalistów: ortodontów, dentystów, fizjoterapeutów, osteopatów, lekarzy rodzinnych, psychologów, doradców laktacyjnych, alergologów. Zaburzenia miofunkcjonalne spotykane są u pacjentów w każdym wieku. Kiedy udać się do specjalisty? Na co zwrócić uwagę? I co jest przyczyną tych zaburzeń?

Objawy świadczące o zaburzeniach miofunkcjonalnych

Warto zdawać sobie sprawę z tego, jakie objawy powinny zaniepokoić i zasugerować potrzebę mioterapii. Aby w pełni zdiagnozować zaburzenia miofunkcjonalne, należy jednak udać się do lekarza lub terapeuty zajmującego się tym zagadnieniem.

Prezentowane symptomy zaburzeń podzielono ze względu na grupy wiekowe pacjentów, u których występują. I taka klasyfikacja znacznie upraszcza ogląd.

1. Objawy wśród noworodków, niemowląt i dzieci do trzeciego roku życia:

• trudności z uchwyceniem brodawki sutkowej i ssaniem;
• trudności w koordynacji i zaburzenia ssania, połykania czy oddychania;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• słabe przybieranie na wadze;
• kręcz szyi;
• nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka;
• zmniejszona ruchomość języka;
• nieprawidłowa pozycję spoczynkową warg (otwarte, rozchylone usta);
• trudności z rozszerzaniem diety, w tym wybiórczość pokarmowa;
• częste ulewanie, wymioty;
• obniżona zrozumiałość mowy (ok. 3 r.ż.);
• opóźnione kształtowanie się artykulacji zgodnej z normą wiekową;
• przedłużone ssanie nieodżywcze, powyżej 12 miesiąca życia.

2. Objawy u dzieci w wieku przedszkolnym:

• oddychanie torem ustnym w spoczynku;
• słyszalny, ciężki oddech;
• oddychanie torem ustnym podczas snu;
• bruksizm i moczenie mimowolne;
• zaburzenia drożności dróg oddechowych, takie jak: przerost migdałków podniebiennych, trzeci migdał, nawracające zapalenia zatok;
• wybiórczość pokarmowa;
• ślinienie;
• obniżona higiena jamy ustnej;
• nieprawidłowa artykulacja;
• nieprawidłowa pozycja spoczynkowa warg, żuchwy i języka;
• nieprawidłowe połykanie;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• parafunkcje w obrębie narządu żucia;
• wysokie, wąskie podniebienie twarde (tzw. gotyckie);
• wady zgryzu;
• protruzja głowy i zniesienie lordozy szyjnej;
• nieprawidłowa artykulacja.

 

3. Najczęstsze objawy u dzieci w wieku szkolnym, nastolatków i dorosłych:

• oddychanie torem ustnym w spoczynku;
• oddychanie torem ustnym podczas snu;
• bruksizm, chrapanie;
• zaburzenia w stawach skroniowo-żuchwowych;
• wybiórczość pokarmowa;
• nieprawidłowe żucie;
• wady zgryzu;
• parafunkcje w obrębie narządu żucia;
• ślinienie;
• nieprawidłowe połykanie;
• wysoko wysklepione podniebienie twarde;
• protruzja głowy i zniesienie lordozy szyjnej;
• wady artykulacyjne;
• nieprawidłowa pozycja spoczynkowa warg, żuchwy i języka;
• zmęczenie;
• obturacyjny bezdech senny;
• trudności w skupieniu uwagi.

Powyższe symptomy udowadniają, że osoby zgłaszające się z nimi wymagają diagnostyki wielospecjalistycznej i współpracy określonego zespołu fachowców.

Przyczyny zaburzeń miofunkcjonalnych

Najczęściej jako przyczyny zaburzeń miofunkcjonalnych wymieniane są nieprawidłowości laryngologiczne, np. krzywa przegroda nosowa, przerost migdałków podniebiennych, trzeci migdał, astma, alergia lub częsty nieżyt nosa, a także nawracające zapalenia zatok.

Problemy z funkcjonowaniem mięśni odpowiedzialnych za artykulację i jedzenie związane są też z obniżonym lub wzmożonym napięciem mięśniowym, zwłaszcza w obrębie orofacjum, dysfunkcjami sensomotorycznymi okolicy ustno-twarzowej i dysfagią. Powodów upatruje się także w oddychaniu torem ustnym, w wadach zgryzu, wadach w budowie twarzoczaszki, w tym skróceniu wędzidełek jamy ustnej.

Zaburzenia miofunkcjonalne mogą być także rezultatem nieprawidłowej pielęgnacji w okresie wczesnego dzieciństwa, pozycjonowania czy występowania parafunkcji w obrębie narządu żucia. Pojawiać się mogą również u pacjentów po wypadkach i urazach oraz z problemami fizjoterapeutycznymi czy ortopedycznymi.

Jedną z częstych przyczyn zaburzeń miofunkcjonalnych jest ankyloglosja. Budzi ona jednak wiele emocji i sporów kompetencyjnych.

---------------------------

Bibliografia

Aleksandra Rosińska, Terapia miofunkcjonalna, „Strefa logopedy”, nr 22, styczeń 2021.