"Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego: Wzrok i Słuch" Jagoda Cieszyńska-Rożek

Neurobiologiczne podstawy rozwoju poznawczego to najnowsze publikacje naukowo-terapeutyczne profesor Jagody Cieszyńskiej-Rożek. Dotychczas pojawiły się dwie części Słuch i Wzrok. W planach jest także trzecia o ruchu. Autorka zbiera w nich dotychczasową wiedzę na temat neurobiologicznych procesów kształtowania się procesów poznawczych i prezentuje sposoby oddziaływania na dzieci, począwszy od etapu życia płodowego (w przypadku słuchu). Ma to na celu zapewnienie właściwego rozwoju wszystkich funkcji intelektualnych dzieciom zdrowym i wczesne, właściwe wspieranie rozwoju dzieci z dysfunkcjami.

Wiedza prezentowana w opracowaniach jest przydatna zarówno terapeutom (logopedom, neurologopedom, psychologom), którzy muszą pokierować działaniami rodziców, jak i rodzicom chcącym efektywnie wspierać procesy poznawcze swoich dzieci, poprzez prowadzenie skutecznej stymulacji z wykorzystaniem wiedzy na temat neurobiologicznych podstaw kształtowania się tych procesów.


Ze wstępu:
Wiedza neurobiologiczna umożliwia dokonanie prawidłowej diagnozy, a także stwarza warunki ułożenia skutecznego programu stymulacji i modyfikacji jego przebiegu. Wyniki najnowszych badań pokazały, że w ciągu pierwszych pięciu lat życia dziecka dokonują się przełomowe procesy w rozwoju nie tylko kory mózgowej, ale całego układu nerwowego. Lateralizacja funkcji mózgowych kształtuje się bardzo dynamicznie wraz z procesem mielinizacji, który po czwartych urodzinach znacznie spowalnia. Badacze wskazują na anatomiczne dowody istnienia sensytywnego okresu rozwoju, w którym wpływ środowiska na postrzeganie jest największy.
Publikacja profesor Cieszyńskiej-Rożek została poświęcona trzem ośrodkom zmysłów (słuch, wzrok, ruch), ponieważ ich stymulacje aktywują trójmodalny układ systemu lustrzanych (zwierciadlanych) neuronów, który stanowi biologiczne podłoże rozwoju. Między innymi zaburzenia w jego obszarze postrzegane są jako przyczyna zaburzeń autystycznych. Dlatego pani profesor podkreśla, że:
Prawidłowa stymulacja, także efektywne oddziaływanie terapeutyczne, aby były skuteczne, muszą uwzględniać bodźce polimodalne. [...] Oddziaływania stymulujące i terapeutyczne przebiegać powinny zawsze z uwzględnieniem wszystkich funkcji poznawczych. Rozwój zmysłów jest ze sobą ściśle powiązany, im większe większe obszary kory są aktywowane, tym doskonalej kształtują się ścieżki poznania. Różne obszary mózgu nieustannie się ze sobą komunikują [...].
Autorka podkreśla wielokrotnie znaczenie oddziaływania kontaktu z drugim człowiekiem, uwrażliwiając na fakt, że istnieje wystarczająco dużo neurobiologicznych dowodów potwierdzających negatywny wpływ mediów na kształtującą się korę mózgową dziecka, aby zaniechać wszystkich terapii wykorzystujących wysokie technologie.

W części poświęconej rozwojowi i stymulacji słuchu autorka podaje przykłady ćwiczeń wspierających słuch od okresu prenatalnego przez wiek niemowlęcy po przedszkolny. Ponadto zamieszcza opis prawidłowego sposobu badania dominacji ucha oraz zasady prowadzenia terapii. Profesor Cieszyńska-Rożek zwraca uwagę na to, jak istotna jest stymulacja przetwarzania informacji dźwiękowych dla dalszego prawidłowego rozwoju dziecka.

Natomiast w części poświęconej wzrokowi autorka w przystępny sposób opisuje kolejne etapy rozwoju percepcji wzrokowej. Ich znajomość pozwala na postawienie trafnej diagnozy oraz ustalenie programu terapeutycznego dla dzieci z zaburzeniami rozwoju. Podaje też zasady stymulacji funkcji wzrokowych, między innymi prawidłowe przeprowadzenie ćwiczeń wzrokowej pamięci symultanicznej i sekwencyjnej oraz treningu percepcji obrazów odwróconych.

Niezwykle przydatne pozycje, które oprócz zebrania wyników najnowszych badań i wiedzy z zakresu rozwoju prezentują praktyczne ich wykorzystanie. Pozwalają tym samym zrozumieć etiologię współczesnych dysfunkcji i zaburzeń oraz sposób przetwarzania bodźców i rozumienia świata przez dzieci. Obie publikacje w głównej mierze składają się jednak z przydatnych ćwiczeń i wskazań.



Komentarze